-------------------------------------- | | | Biuletyn PTA nr 13 | | | -------------------------------------- Biuletyn informacyjny Zarzadu Glownego Polskiego Towarzystwa Astro- nomicznego (Adres kontaktowy: M. Ostrowski, pta@oa.uj.edu.pl , a w bardzo pilnych sprawach: mio@oa.uj.edu.pl ) ======================================================================= Spis tresci: I. Zmarla Profesor Wilhelmina Iwanowska II. Komitet Astronomii PAN III.Kategoryzacja KBN placowek astronomicznych IV. Sklad Sekcji Astrofizyki KBN V. Zloty medal dla Profesora Paczynskiego VI. Nowinki naukowe ===================================================================== I. Zmarla Profesor Wilhelmina Iwanowska W niedziele 16 maja zmarla Pani prof. dr hab. Wilhelmina Iwanowska, nestor torunskiej astronomii, wieloletni dyrektor Instytutu Astronomii UMK i kierownik Pracowni Astrofizyki ZA PAN w Toruniu. Pogrzeb Pani Profesor Iwanowskiej bedzie mial miejsce w piatek, 21 maja, o godzinie 11:00 w kosciele Najsw. Marii Panny. Informacje od Prof. Tylendy przekazal Marek Gierlinski ===================================================================== II. Komitet Astronomii PAN W dniu 26 marca b.r. odbylo sie inauguracyjne posiedzenie Komitetu Astronomii PAN. W wyniku wyborow w jego sklad weszly nastepujace osoby (alfabetycznie, bez tytulow): Henryk Cugier, Bozena Czerny, Robert Glebocki, Jan Hanasz, Michal Heller, Jerzy Jakimiec, Michal Jaroszynski, Mikolaj Jerzykiewicz, Janusz Kaluzny, Zbigniew Klos, Jerzy Kreiner, Marcin Kubiak, Andrzej Kus, Michal Ostrowski, Michal Rozyczka, Marek Sarna, Andrzej Soltan, Antoni Stawikowski, Kazimierz Stepien, Janusz Sylwester, Romuald Tylenda, Marek Urbanik, Edwin Wnuk, Janusz Ziolkowski. Ponadto " z urzedu" w sklad Komitetu wchodza czlonkowie PAN (w tym: Wojciech Dziembowski i Jozef Smak) W wyniku uzupelniajacych wyborow przeprowadzonych na pierwszym posiedzeniu Komitetu w jego sklad dodatkowo weszli: Miroslaw Giersz, Pawel Haensel, Krystyna Kurzynska, Grzegorz Sitarski, Andrzej Udalski oraz Andrzej Zdziarski. W wyniku wyborow, przewodniczacym Komitetu zostal Jozef Smak, z-ca przewodniczacego Kazimierz Stepien, sekretarzem Miroslaw Giersz. W sklad Prezydium Komitetu wybrano ponadto Mikolaja Jerzykiewicza, Antoniego Stawikowskiego i Marka Urbanika. From: Jerzy Kreiner ===================================================================== III. Kategoryzacja KBN placowek astronomicznych KATEGORYZACJA PLACOWEK ASTRONOMICZNYCH Ostatnio spore zainteresowanie wzbudzila nowa kategoryzacja placowek naukowych, dokonana przez KBN. Oto jej podstawowe zasady, w odniesieniu do astronomii. Oceniany jest dorobek naukowy instytucji w formie punktow przyznawanych za konkretne osiagniecia. Najwazniejsze elementy systemu punktowego sa nastepujace (pelna informacje w tym zakresie mozna uzyskac od dyrektorow instytutow, ktorzy otrzymali w swoim czasie odpowiednie dokumenty): za publikacje w roku 1997 w czasopismie z listy Instytutu Informacji Naukowej w Filadelfii (zwanej lista filadelfijska) - 10 punktow. za publikacje w roku 1997 w innym miedzynarodowym czasopismie recenzowanym - 3 punkty za publikacje konferencyjna opublikowana w innych, niz poprzednio wyliczone, miejscach (np. w Proceedings) - 1 punkt za napisanie monografii o zasiegu miedzynarodowym - 24 punkty rozdzial w tejze - 10 punktow to samo w odniesieniu do monografii, lub podrecznikow krajowych - 16 i 2 punkty, odpowiednio, sa tez drobne punkty za redakcje monografii Warunkiem uzyskania punktow jest, by autorem, lub jednym z autorow, byla osoba zwiazana z oceniana instytucja i adres tej instytucji byl wpisany jako pelnoprawna afiliacja. Nie moze to byc informacja, ze ktos jest "on leave of absence", czy ze ma "permanent address". W wypadku konferencji, nie moze to byc abstract, lub informacja o plakacie. Na nalegania innych srodowisk wprowadzono tez punkty za stopnie i tytuly naukowe uzyskane przez pracownikow instytucji i nadane przez te instytucje, np. za profesure pracownika jest 20 p., za habilitacje 12 p., a za doktorat 8 p. Punkty oblicza sie z lat 1995-97 i dzieli przez trzy. Dla placowek prowadzacych badania stosowane wprowadzono tez cennik osiagniec z tej dziedziny (wynalazki, wdrozenia itp.) Ustepstwem na rzecz tych, ktorzy uwazali, ze nie mozna abstrahowac od uznaniowej oceny wartosci placowki bylo wprowadzenie tzw. punktow uznaniowych (przyznawanych przez odpowiedni Zespol KBN), tyle, ze maksymalna ich liczba to 25 % punktow parametrycznych (uzbieranych z powyzej wyliczonych osiagniec). Aby obliczyc efektywnosc danej placowki, nalezy laczna sume punktow podzielic przez liczbe osob prowadzacych badania. Po dlugich dyskusjach przyjeto, ze bedzie to tzw. przeliczeniowa liczba pracownikow uczestniczacych w badaniach naukowych, obliczana juz od wielu lat do celow okreslenia wysokosci dotacji statutowej (dst). Jest to: N(przel) = N(prof. + dr hab.) + 0.7 N(dr) + 0.4N(pozostali) gdzie N, to liczba zatrudnionych w placowce osob, odpowiednio, z tytulem i stopniem dr hab, potem dr, a potem wszystkich innych, ktorych dyrektorzy wykazywali w swoich wnioskach, jako bioracych udzial w badaniach (np. naukowo-techniczni itp.). Dane te wzieto z wnioskow o dst na rok 1999, zlozonych w polowie 1998 r. Mamy zatem; E = [L(par)+L(uzn)]/N(przel) Na podstawie danych z GUS wynika, ze, o ile np. pracownicy PAN w naukach mat-fiz. pracuja 100% czasu nad nauka, to pracownicy wyzszych uczelni tylko 70%. Wprowadzono wiec czynnik korygujacy, mnozac N(przel) instytucji uczelnianych przez 0,7. To, w oczywisty sposob podnosi koncowa wartosc ich efektywnosci. Zasady obliczania punktow w astronomii, badaniach kosmicznych i fizyce byly identyczne, wiec dane z tych nauk sa ze soba bezposrednio porownywalne. W szczegolnosci, fizycy podzielili przedzial osiaganych E na 5 przedzialow, co dalo 5 kategorii i ja zaakceptowalem to dla nas. Warunkiem narzuconym z gory bylo, by nie wiecej niz 20% wszystkich instytucji znalazlo sie w kategorii I. Wzorem fizykow, ktorzy przyznali maksimum punktow uznaniowych paru najwiekszym i majacym oddzialy terenowe instytucjom, ja zaproponowalem przyznanie tez maksimum punktow CAMK i CBK. Pozostale placowki astronomiczne nie dostaly zadnych punktow uznaniowych. Koncowe przedzialy dla kolejnych kategorii wygladaja nastepujaco: I kat. 18.5 < E II kat. 12.5 < E < 18.5 III kat. 10 < E < 12.5 IV kat. 7 < E < 10 V kat. 3 < E < 7 Dodatkowym warunkiem dla zaliczenia instytucji do I kategorii jest, by calkowita liczba punktow przekraczala 150 punktow. Eliminuje to z I kategorii bardzo male instytucje, w ktorych fluktuacje E moga byc duze. Wyniki kategoryzacji posluzyly do okreslenia poziomu finansowania placowek w ramach dotacji statutowej na rok 1999. Obecnie trwa podsumowanie doswiadczen zebranych w czasie prac zespolow, co posluzy do opracowania zasad kategoryzacji na nastepny rok. Panuje ogolna zgodnosc, ze podstawowe zasady (premiowanie wynikow naukowych) powinny byc utrzymane, ale szczegolowe zasady i rozwiazania moga ulec modyfikacji. Oto najwazniejsze wyniki dla placowek astronomicznych i CBK PAN jednostka L(par) L(uzn) N(przel) E Kat. dst99 dst99/dst98 CAMK PAN 622(490)* 156 41 19.0 I 3 377 200 1.20 OA UW 379(340) - 10 38.9 I 275 200 1.38 OA UJ 193(150) - 15 13.2 II 238 400 1.24 OA UAM 101(80) - 8 13.3 II 89 100 1.61 WSP Kr. 79(73) - 3.5 22.8** II 50 850 1.34 WSP ZG 51(37) - 3.5 14.7 II 47 700 1.41 CA UMK 194(150) - 16 12.1 III 282 200 1.05 IA UWr 109(80) - 10.5 10.5 III 172 800 1.07 CBK PAN 498(360) 124 74 8.4 IV 2 672 200 0.94 * w nawiasie liczba punktow uzyskanych wylacznie za publikacje "filadelfijskie", ** suma punktow mniejsza od 150. Na zakonczenie podkreslam jeszcze raz: powyzsze dane nie sa oficjalne. Prosze w zadnym wypadku nie zwracac sie do urzedu KBN z odwolaniami, czy pretensjami, gdyz jedynie ja ponosze odpowiedzialnosc za ich upublicznienie i ewentualne pomylki w nich. KBN poinformuje zainteresowane placowki oficjalnym pismem i ono dopiero moze stanowic podstawe do podjecia jakichkolwiek oficjalnych krokow. Kazimierz Stepien ====================================================================== IV. Sklad Sekcji Astrofizyki KBN Na konkurs XVII (tj. ten, w ktorym wnioski skladalo sie do konca stycznia 1999) w naszych sekcjach KBN znalazly sie nastepujace osoby: Sekcja Astronomii: Bozena Czerny, Robert Glebocki, Michal Jaroszynski, Andrzej Kus, Tadeusz Michalowski, Marek Siarkowski, Michal Szymanski, Janusz Ziolkowski - przewodniczacy Sekcja Badan Kosmicznych: Wlodzimierz Bednarek, Stanislaw Bialousz, Jan Hanasz, Eryk Infeld, Aleksander Schwarzenberg-Czerny - wiceprzewodniczacy, Janusz Sylwester - przewodniczacy Andrzej Zdziarski From: Kazimierz Stepien ====================================================================== V. Zloty medal dla Profesora Paczynskiego Zloty Medal Royal Astronomical Society zostal przyznany w tym roku Prof. Bohdanowi Paczynskiemu za "his inspiring leadership within astronomical community and distinguished record in many fields, most recently gravitational lensing and microlensing survey experimets". From: Jerzy Kreiner (wiadomosc od Moniki Balucinskiej-Church) ====================================================================== VI. Nowinki naukowe THE SCIENCE OF GAMMA RAY BURSTERS has now advanced to the point where a robot optical telescope, responding to signals from orbiting gamma-ray and x-ray telescopes, can within seconds swivel to a spot on the sky and photograph the visible component of the burst. Thus the object GRB990123 (with a redshift of 1.6) was glimpsed at optical wavelengths on January 23, 1999 at the crucial early stage of its eruption. Indeed this was the first time a GRB was detected optically while still belting out gammas. Judging by its gamma emissions it was either the most energetic GRB yet observed (if its energy were being spewed the same in all directions) or the observations constitute the first evidence for a beaming effect in GRB's. The object's afterglow was also watched by radio and infrared telescopes. These prompt measurements are important for understanding the burster's energy engine, which operates at full throttle for only about 100 seconds. (Science, 26 March 1999; Nature, 1 April 1999.) AN EXTENDED EXTRASOLAR PLANETARY SYSTEM, a star orbited by three satellites, has been mapped by two separate teams of astronomers, one using the Lick Observatory in California (http://www.physics.sfsu.edu/~gmarcy/planetsearch /upsand/upsand.html) and one using Harvard-Smithsonian's Whipple Observatory in Arizona. The innermost planet circling the star Upsilon Andromedae (44 light years from Earth) had been known previously but the discovery of its two siblings is new. The presence of the planets is inferred from irregularities in the star's light emission. The masses for the three planets (working outwards, 0.75, 2, and 4 Jupiter masses) and the orbital radii (0.06, 0.83, and 2.5 times the Earth-Sun distance) are puzzling since according to some theories a Jupiter-sized planet (much less three of them) should not have formed so close to a star. (The two groups of astronomers have submitted their findings to the Astrophysical Journal.) MARS MAGNETISM. The Mars Global Surveyor spacecraft has discovered patterns of magnetized surface rock, broad stripes of magnetic material pointing in one direction alternating with magnetic material pointing in the opposite direction, somewhat like the patterns seen at mid-ocean rift zones on Earth. On our planet the alternating stripes testify to the changing nature of Earth's magnetic field and to the recurring upwelling of magma resulting from the movement of tectonic plates above a seething molten planetary core. The conclusion: Mars too might have experienced tectonic activity. (Science, 30 April 1999.) ====================================================================