-------------------------------------- | | | Biuletyn PTA nr 10 | | | -------------------------------------- Biuletyn informacyjny Zarzadu Glownego Polskiego Towarzystwa Astro- nomicznego (Adres kontaktowy: M. Ostrowski, pta@oa.uj.edu.pl , a w bardzo pilnych sprawach: mio@oa.uj.edu.pl ) ======================================================================= Spis tresci: I. Program sesji na temat telskopu SALT II. Osrodki astronomiczne w Polsce: Obserwatorium Astronomiczne UJ III. Nowosci edukacyjne z NASA ("from Poland") IV. Nowinki naukowe ======================================================================= I. Program sesji na temat telskopu SALT W dniach 16-17 listopada w Warszawie odbedzie sie posiedzenie miedzynarodowego konsorcjum budowy i eksploatacji teleskopu SALT. Z tej okazji Komitet Astronomii PAN organizuje sesje poswiecona prezentacji projektu SALT dla polskiego srodowiska astronomicznego. Sesja odbedzie sie 17 listopada po poludniu w CAMK (Bartycka 18), po przedpoludniowym otwartym zebraniu Komitetu Astronomii. Ponizej zalaczam program sesji. Koszty delegacji pokrywa Komitet Astronomii. "Southern African Large Telescope Project" Session of the Committee for Astronomy of the Polish Academy of Sciences Tuesday 17 November 1998, 14:30 - 17:30 Lecture Hall, N.Copernicus Astronomical Center, Bartycka 18 14:30 Welcome Address prof. Wojciech Dziembowski, Chairman of the Committee for Astronomy 14:40 Why South Africa is committed to the SALT Dr. Khotso Mokhele, President of the Foundation for Research Development 15:00 The SALT Telescope Dr. Robert S. Stobie, Chairman of the SALT Board 15:20 The Hobby Eberly Telescope and its status Dr. Frank Bash, Chairman of the HET Board 15:40 Construction of the SALT and HET Dr. Tom Sebring, Project Manager, HET 16:00 The SALT instrumentation and science capability Dr. David Buckley, Project Scientist, SALT 16:30 The SALT science and CMU video Prof. Richard Griffiths, Carnegie Mellon University 17:00 Poland's participation in the SALT project Prof. Andrzej K. Wroblewski, Deputy Chairman of the State Committee for Scientific Research From: Romuald Tylenda =========================================================================== II. Osrodki astronomiczne w Polsce: Obserwatorium Astronomiczne UJ Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellonskiego (OAUJ) jest instytutem Wydzialu Fizyki i Matematyki UJ Adres: ul. Orla 171, 30-244 Krakow; www.oa.uj.edu.pl Dyrektor: prof. dr hab. Jozef Maslowski Wice-dyrektor d/s Dydaktycznych: dr hab. A. Woszczyna Wice-dyrektor d/s Nauki i Aparatury: dr hab. M. Ostrowski --------------------------------------------------------------------- 1. Informacja ogolna i stan kadrowy Obserwatorium Astronomicznego UJ a. Jednostki organizacyjne OAUJ i ich kierownicy - Zaklad Radioastronomii i Fizyki Kosmicznej (prof. dr hab. Jozef Maslowski) - Zaklad Astronomii Gwiazdowej i Pozagalaktycznej (prof. dr hab. Jerzy Machalski) - Zaklad Astrofizyki Relatywistycznej i Kosmologii (dr hab. Lech Sokolowski) - Stacja Obserwacyjna w Roztokach Gornych (do konca 1999) (dr Maciej Winiarski) b. Pracownicy naukowi i naukowo-techniczni: 7 pracownikow samodzielnych (prof. J. Maslowski, prof. J. Machalski, prof. K. Rudnicki (emerytowany), doc. M. Urbanik, dr hab. A. Woszczyna, dr hab. L. Sokolowski, dr hab. M. Ostrowski); 12,5 doktorow (K. Chyzy, W. Godlowski, Z. Golda, A. Kulak (1/2 etatu), K. Maslanka, G. Michalek, K. Otmianowska-Mazur, G. Siemieniec-Ozieblo, S. Rys, M. Szydlowski, W. Waniak, B. Wszolek, S. Zola) 3 magistrow (M. Gierlinski, M. Soida, J. Bednarz - zatrudniony w grancie) 4 pracownikow naukowo-technicznych z doktoratem (M. Kurpinska-Winiarska, A. Michalec, M. Winiarski, S. Zieba) Inni pracownicy zaangazowani w prace badawcze: inz. J. Kubisz, mgr J. Knapik, M. Niesulowski --------------------------------------------------------------------------- 2. Dzialalnosc dydaktyczna OAUJ prowadzi studia astronomii i od zeszlego roku - razem z fizyka - studia doktoranckie (obecnie 3 doktorantow astronomii - J. Guzik, M. Jamrozy i T. Kobak) --------------------------------------------------------------------------- 3. Kierunki badan (w nawiasie osoby kierujace dana grupa): i. Radioastronomia: badania radiowe Slonca (J. Maslowski, S. Zieba) Codzienne obserwacje Slonca na dziesieciu czestotliwosciach radiowych, w zakresie dlugosci fal 18-110 cm, dostepnych w sieci (www.oa.uj.edu.pl/sol); obserwacje spektralne Slonca w pasmie fal decymetrowych . ii. Radioastronomia: fizyka galaktyk (M. Urbanik, K. Otmianowska-Mazur) Komputerowe modelowanie struktury i ewolucji pola magnetycznego w gazie miedzygwiazdowym; obserwacje radiowe galaktyk spiralnych i nieregularnych 100 m radioteleskopem w Bonn i VLA. iii. Radioastronomia: ewolucja kosmologiczna radiozrodel pozagalaktycznych (J. Machalski) Badania struktury radiowej galaktyk i kwazarow; obserwacje zmiennosci radiowej i optycznej AGN'ow; modelowanie kosmologicznej ewolucji radiozrodel. iv. Astrofizyka wysokich energii i promieniowania kosmicznego (M. Ostrowski) Przyspieszania czastek w falach uderzeniowych i dzetach; propagacja promieniowania kosmicznego; akceleracja czastek w turbulentnej plazmie. v. Gwiazdy zmienne (S. Zola) Fotometria trojbarwna ukladow gwiazd podwojnych; parametry fizyczne ciasnych ukladow gwiazd podwojnych; uklady z dyskami akrecyjnymi. vi. Obserwacje komet (W. Waniak, M. Winiarski) Obserwacje fotometryczne i pozycyjne komet, prace modelowe nad wyrzutem pylu z jader komet. vii. Astrofizyka relatywistyczna i kosmologia (L.Sokolowski, A. Woszczyna, M. Szydlowski) Badanie rozwoju perturbacji protogalaktycznych we wczesnym wszechswiecie i ich zwiazku z fluktuacjami promieniowania reliktowego tla; fizyka czarnych dziur; badanie zjawisk chaotycznych w ukladach wielu cial. viii. Badanie zjawiska rezonansu Schumanna (A. Kulak) Badania rezonansu Schumanna (pomiary radiowe na czestotliwosciach 0.05 Hz-55 Hz) i ich zwiazku z aktywnoscia sloneczna. viv. Baza danych minimow gwiazd zmiennych (M. Kurpinska-Winiarska) OAUJ prowadzi baze danych minimow gwiazd zmiennych zacmieniowych (obecnie w trakcie udostepniania w internecie - www.oa.uj.edu.pl/ktt ) VV. Inne badania - zwykle tylko pojedyncze osoby z OAUJ lub w ramach zespolow umiejscowionych w innych instytucjach Astrofizyka rentgenowska (M. Gierlinski), orientacja galaktyk w gromadach (W. Godlowski), zjawiska haotyczne w ekonomii (M. Szydlowski), ciemna materia w osrodku miedzygalaktycznym (K. Rudnicki), linie rozmyte w widmach gwiazd (B. Wszolek), filozofowanie - prawie wszyscy ------------------------------------------------------------------ 4. Aparatura Naukowa i dydaktyczna: - radioteleskop do obserwacji radiowych Slonca o srednicy 8m - radioteleskop 15m - dla celow dydaktycznych - teleskop optyczny 50 cm - kilka mniejszych teleskopow optycznych w Krakowie i w stacji obserwacyjnej w Roztokach Gornych - pracownia komputerowa - 2 stacje robocze HP, SUN, ALPHA, PC Pentium - studencka pracownia komputerowa - stacje PC Pentium i 486 Pomocnicza: - pracownia elektroniczna - warsztat mechaniczny ------------------------------------------------------------------------- 5. Dzialalnosc wydawnicza OAUJ - Rocznik Astronomiczny - Acta Cosmologica - Materialy konferencyjne - Preprinty, raporty grupy Rezonansu Schumanna ------------------------------------------------------------------------- 6. Biblioteka Biblioteka - czesciowo w trakcie reorganizacji: m.in. MNRAS, ApJ (+Supp.), AJ, A&A (+Supp.), ASS, Solar Phys., Astropart. Phys., Nature, Icarus, Celestial Mechanics; duzy ksiegozbior z szeregiem pozycji historycznych, uzupelniamy braki z ostatnich lat. ------------------------------------------------------------------------- 7. Konferencje W ostatnim okresie OAUJ bylo organizatorem lub wspolorganizatorem nastepujacych konferencji: 1997 - "Relativistic Jets in AGNs" (w Krakowie, wspolnie z CAMK) 1997 - "Pola elektromagnetyczne ULF w astronomii, geofizyce i medycynie" (Skawica k. Zawoi) 1997 - "Yound European Radio Astronomers Conference" (Krakow) 1998 - "Pola elektromagnetyczne ULF w astronomii, geofizyce i medycynie" (Rusinowa Polana, Bieszczady) 1998 - Krakowska Szkola Kosmologiczna "Intergalactic Medium" (Lodz, wspolnie z Instytutem Fizyki Uniwersytetu Ludzkiego) ------------------------------------------------------------------------ 8. Inne OAUJ organizuje dwa razy w tygodniu zwiedzanie Obserwatorium i prelekcje dla uczniow szkol ponadpodstawowych. Na naszym sprzecie sa prowadzone obserwacje przez czlonkow PTMA. ------------------------------------------------------------------------- Przygotowali: K. Otmianowska-Mazur i M. Ostrowski =========================================================================== III. Nowosci edukacyjne z NASA ("from Poland") (Uwaga ! Informacje z biuletynu Solar News zostana tu zamieszczone ten jeden raz. Osoby zainteresowane stalym otrzymywaniem biuletynu powinny sie skontaktowac z jego EDYTOREM - patrz nizej) Educational Outreach at NASA >From Art Poland >29 Oct 1998 via SolarNews (editor@solar.stanford.edu.) As many of you know, NASA has significantly increased its interest and activities in the area of education over the last several years. On many proposals we are required to put in a section on education and outreach. I have been very active in the last few years in this area using material related to SOHO. I have recently taken a responsibility within the Sun Earth Connections Education Forum (SECEF) as the solar data coordinator. It is my opinion that the new NASA initiative in this area is admirable, and we as a community should do all that we can to make it a success. We at NASA have a wide range of activities and services aimed at education. These range from producing educational material that teachers can use in the classroom to getting individual scientists into the classroom and talking with teachers and students. Some of the types of things we are doing include: making new solar data available to students, developing education material that teachers can use in the classroom, developing web based classroom exercises, developing educational CDs and videos, running summer workshops for teachers, having teachers work with scientists during the summer, and getting scientists into the classroom to educate and stimulate students. I feel that I am now ready to help members of our community get involved in the education process. Several groups are already strong in this area (Montana State, Lockheed, and Stanford are three groups that I have worked with to some extent already). Some examples of education material that we have produced can be seen at http://sohowww.nascom.nasa.gov/explore/ . This site also contains links to some of the other sites. There is a web form that will get your material into a database that we will be making available generally to the public. The forms can be found at http://sunearth.ssl.berkeley.edu/comlink . On this page press "Splinter Groups" in the list at left, then select Science Capture in the middle page. On the resulting page press Product Submission Form and fill out parts 1 and 2. Send the filled out form to Art Poland or Terry Kucera ( poland@sohops.gsfc.nasa.gov or kucera@sohops.gsfc.nasa.gov ) We will get it into the system. Material can include web pages, posters, or written pamphlets. Please understand that we are just beginning this process so there will be some "bumps in the road". I have also had a request from some of the regional "coordinators" to help them contact scientists who are willing to go into the schools and talk with students. If you are interested in actual classroom contact with teachers and students, please let me know and I will try to put you in contact with the right person for your region. If you decide that you would like to do this, Terry and I have done quite a bit of this kind of work and would be glad to give you some pointers and material that you can use. ------------------------------------------------------------------------ IV. Nowinki naukowe PROTONS PERSIST for at least 1.6 x 10^33 years. With few exceptions (electrons?) everything in the universe falls apart. Even protons, the lightest baryon (particles comprised of three quarks) are, according to grand unified theories of particle physics, supposed to decay, principally into positrons and neutral pi mesons. The versatile Super-Kamiokande underground detector in Japan (where neutrino oscillations were discovered earlier this year) can also look for just this sort of proton decay. Not finding any such evidence, scientists there have now established a new, more stringent, lower limit on the lifetime of the proton. (Shiozawa et al., Physical Review Letters, 19 October 1998.)