Teleskop Webba sfotografował w podczerwieni z niezwykłą wyrazistością Galaktykę Południowy Wiatraczek w ramach projektu obserwacyjnego FEAST, którego celem jest zrozumienie mechanizmów powstawania gwiazd i ewolucji galaktykach.

Korzystając z Teleskopu Webba międzynarodowy zespół naukowców odkrył najodleglejszą zaobserwowaną dotychczas galaktykę spiralną z poprzeczką.

Ostatni start rakiety Falcon 9 wysłał na orbitę 113 satelitów. We współdzielonej misji wysłano też kilka polskich ładunków, w tym pierwszego satelitę gliwickiej firmy KP Labs.

11 listopada 2023 r. Sopotnia Wielka w Gminie Jeleśnia została ogłoszona przez światową organizację Dark Sky International pierwszą w Polsce i 10-tą w Europie lokalizacją o statusie Dark Sky Community.

Międzynarodowy zespół astronomów uchwycił erodujące pozostałości ponad 100 galaktyk w nieuchwytnym stanie transformacji.

Zespół naukowców dokonał przełomowego odkrycia w kwestii tego, jak powstają planety.Zespół naukowców dokonał przełomowego odkrycia w kwestii tego, jak powstają planety. Obserwując parę wodną w dyskach protoplanetarnych, JWST potwierdził proces fizyczny polegający na dryfowaniu pokrytych lodem ciał stałych z zewnętrznych obszarów dysku do strefy planet skalistych. Teorie od dawna sugerują, że lodowe kamyki, które powstają w zimnych, zewnętrznych obszarach dysków protoplanetarnych – https://pl.wikipedia.org/wiki/Dysk_protoplanetarny podobnych do tych, w których formują się komety w naszym Układzie Słonecznym – https://pl.wikipedia.org/wiki/Układ_Słoneczny odgrywają kluczową rolę w tworzeniu planet. Według tych teorii, kamyki te powinny przemieszczać się w kierunku centralnej gwiazdy pod wpływem tarcia w gazowym dysku, dostarczając zarówno ciała stałe, jak i wodę niezbędną do powstania planet. Głównym założeniem tej teorii jest, że gdy lodowe kamyki przechodzą z zimniejszego obszaru do cieplejszego obszaru wokół linii śniegu – https://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_śniegu gdzie lód zamienia się w parę wodną – powinny one uwalniać znaczne ilości chłodnej pary wodnej. To dokładnie zostało zaobserwowane przez Webba. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kosmiczny_Teleskop_Jamesa_Webba Główny naukowiec Andrea Banzatti z Texas State University w San Marcos w Teksasie powiedział, że Webb w końcu ujawnił związek między parą wodną w wewnętrznym dysku a dryfem lodowych kamyków z zewnętrznego dysku. To odkrycie otwiera ekscytujące perspektywy badania procesów formowania się planet skalistych przy użyciu teleskopu Webba. “W przeszłości mieliśmy bardzo statystyczny obraz formowania się planet, gdzie istniały odizolowane strefy, z których powstawały planety” – powiedziała członkini zespołu Colette Salyk z Vassar College w Poughkeepsie w stanie Nowy Jork. “Jednak teraz mamy dowody na to, że te strefy mogą wchodzić ze sobą w interakcje. Jest to również coś, co prawdopodobnie miało miejsce w naszym Układzie Słonecznym.” Wykorzystanie mocy Webba Naukowcy wykorzystali narzędzie MIRI (Mid-Infrared Instrument) https://en.wikipedia.org/wiki/Mid-Infrared_Instrument znajdujące się na JWST (James Webb Space Telescope), aby zbadać cztery dyski - dwa zwarte i dwa rozproszone – otaczające gwiazdy podobne do Słońca. Szacuje się, że wszystkie cztery gwiazdy mają od 2 do 3 milionów lat, co oznacza, że są młodymi noworodkami w skali kosmicznej. Przewiduje się, że dwa zwarte dyski doświadczają efektywnego dryfu kamyków, które dostarczane są na odległość odpowiadającą orbicie Neptuna. Natomiast w przypadku dysków rozproszonych przewiduje się, że kamyki zostaną zatrzymane w wielu pierścieniach, a ich odległość może być nawet sześciokrotnie większa niż orbita Neptuna. Obserwacje przeprowadzone przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba miały na celu sprawdzenie, czy zwarte dyski posiadają większą ilość wody w swoim wewnętrznym, skalistym obszarze planet, zgodnie z oczekiwaniami. Te oczekiwania wynikają z przypuszczenia, że bardziej efektywny dryf kamyków może dostarczać znaczną masę i wodę do planet wewnętrznych. Zespół badawczy zdecydował się skorzystać z instrumentu MRS (Medium-Resolution Spectrometer) MIRI, ponieważ jest on wrażliwy na obecność pary wodnej w dyskach. Wyniki potwierdziły oczekiwania, ujawniając nadmiar chłodnej wody w zwartych dyskach w porównaniu z dużymi dyskami. Kiedy kamyki dryfują, za każdym razem, gdy napotkają skok ciśnienia, mają tendencję do gromadzenia się w tych obszarach. Te obszary o wyższym ciśnieniu niekoniecznie przerywają dryfowanie kamyków, ale utrudniają je. Podobny mechanizm występuje również w przypadku dużych dysków z pierścieniami i szczelinami, gdzie kamyki mogą być zatrzymywane przez obszary o większym ciśnieniu. Obecne badania sugerują, że duże planety mogą tworzyć obszary o zwiększonym ciśnieniu, które prowadzą do powstawania pierścieni, w których mogą gromadzić się kamyki. Podobną rolę może odgrywać Jowisz w naszym Układzie Słonecznym, hamując dostarczanie kamyków i wody do naszych małych, wewnętrznych i stosunkowo ubogich w wodę planet skalistych. Rozwiązanie zagadki Kiedy dane pojawiły się po raz pierwszy, wyniki były zagadkowe dla zespołu badawczego. ”Przez dwa miesiące utknęliśmy na tych wstępnych wynikach, które mówiły nam, że zwarte dyski mają zimniejszą wodę, a duże dyski mają ogólnie cieplejszą wodę” – wspomina Banzatti. "To nie miało sensu, ponieważ wybraliśmy próbkę gwiazd o bardzo podobnych temperaturach.” Dopiero gdy Banzatti przeanalizował dane z dużych dysków, odpowiedź stała się oczywista: gęste dyski posiadają dodatkową ilość wody blisko linii śniegu, około dziesięć razy bliżej niż orbita Neptuna. “Teraz w końcu widzimy jednoznacznie, że to zimniejsza woda ma nadmiar” – powiedział Banzai. “Jest to bezprecedensowe i całkowicie spowodowane większą zdolnością rozdzielczą Webba!” Wyniki zespołu zostały opublikowane https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/acf5ec 8 listopada 2023 roku w Astrophysical Journal Letters. Opracowanie: Agnieszka Nowak Więcej informacji: NASA's Webb Findings Support Long-Proposed Process of Planet Formation https://webbtelescope.org/contents/news-releases/2023/news-2023-144 JWST Reveals Excess Cool Water near the Snow Line in Compact Disks, Consistent with Pebble Drift https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/acf5ec Źródło: JWST Na ilustracji: Wizja artystyczna porównująca dwa rodzaje typowych dysków, w których powstają planety, wokół nowonarodzonych gwiazd podobnych do Słońca. Po lewej stronie znajduje się dysk kompaktowy, a po prawej dysk rozszerzony ze przerwami. Źródło: NASA, ESA, CSA, Joseph Olmsted (STScI)

Naukowcy z EHT opublikowali nowe wyniki dotyczące wirującego światła z krawędzi supermasywnej czarnej dziury M87*.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) przyjęła „Podejście Zero Śmieci” (Zero Debris approach), aby radykalnie zmniejszyć ilość śmieci kosmicznych do 2030 r. Podejście to jest częścią szerszej Karty Zero Śmieci (Zero Debris Charter), globalnej inicjatywy zachęcającej podmioty kosmiczne do zaangażowania się w zrównoważone środowisko kosmiczne. Karta, opracowana wspólnie przez ponad 40 organizacji, jest już otwarta do podpisów i ma na celu określenie precyzyjnych celów w zakresie ograniczania ilości śmieci kosmicznych.

Astronomowie korzystając z teleskopów NASA dokonali odkrycia najbardziej odległej czarnej dziury, która jest obserwowana w promieniowaniu rentgenowskim.

Sonda Lucy przemknęła obok maleńkiej planetoidy 152830 Dinkinesh i odkryła, że w rzeczywistości jest ona planetoidą podwójną.

Naukowcy przedstawili nowy model, który może rozwiązać dwie tajemnice tego świata naraz: tę dotyczącą nieba i tę ziemską. Pierwsza z nich od tysiącleci nurtuje wszystkich, od naukowców po ciekawskie dzieci: skąd wziął się Księżyc?

Nowe badania ujawniają, że kwazary mogą być czasami przesłonięte przez gęste obłoki gazu i pyłu swoich galaktykach macierzystych.

Badacze zdołali uwzględnić efekt soczewkowania grawitacyjnego i teraz będą w stanie znaleźć oznaki naruszenia symetrii parzystości w polaryzacji mikrofalowego promieniowania tła.

Naukowcy odkryli skomplikowany taniec przepływu gazu wokół supermasywnej czarnej dziury w galaktyce Cyrkla.

Najprawdopodobniej liczba plam słonecznych, częstość występowania zórz polarnych i inne przejawy aktywności słonecznej osiągną maksimum wcześniej i z większą intensywnością.

W danych z misji Kepler odkryto układ planetarny złożony z siedmiu egzoplanet większych od Ziemi, krążących wokół gwiazdy podobnej do Słońca.

Obserwacje rozwiewają tajemnice supernowej SN 1006. Potwierdzają one teorie dotyczące pola magnetycznego i przyspieszania cząstek w pozostałości po supernowej.

14 urodziny Izerskiego Parku Ciemnego Nieba i związane z tym wydarzenie KOSMOS NA POLANIE to już jutro (4 listopada). Z tej okazji zapraszamy do zapoznania się z prawie prawdziwą biografią nieformalnego partona Izerskiego Parku Ciemnego Nieba, hrabiego Elipsona von Wygascha!

Liczba planowanych satelitów przekracza milion i... wciąż rośnie.

Olbrzymie planety gazowe mogą być przyczyną istnego chaosu, gwarantując przy okazji, że na sąsiadujących z nimi, mniejszych i bardziej podobnych do Ziemi planetach nic nie przetrwa. Nowe wyniki badań dowodzą, że w niektórych układach planetarnych olbrzymy mogą wręcz wyrzucać mniejsze planety z orbit i siać spustoszenie w ich warunkach klimatycznych.