Bieżące wiadomości i wydarzenia z badań Kosmosu


Wiadomości na temat badań Kosmosu zamieszczane w portalu Uranii. Po kliknięciu w tytuł można przejść do pełnej wersji tekstu w danym serwisie.


2022-12-05 23:21 - (Urania) - Rakietowy listopad w wykonaniu Chin
Chiny w samym tylko w listopadzie przeprowadziły 7 udanych lotów rakiet orbitalnych. Nie wszystkie zdążyliśmy opisać na łamach portalu. Dlatego tutaj podsumowujemy wszystkie starty chińskich rakiet z listopada 2022 r.
2022-12-05 19:29 - (Urania) - Astronomowie widzą samokontrolę gwiazd w akcji
Wiele czynników może ograniczać wielkość grupy gwiazd, w tym także tych zewnętrznych, na które ich członkowie nie mają wpływu. Astronomowie odkryli jednak, że grupy gwiazd w pewnych środowiskach mogą same się regulować.Wiele czynników może ograniczać wielkość grupy gwiazd, w tym także tych zewnętrznych, na które ich członkowie nie mają wpływu. Astronomowie odkryli jednak, że grupy gwiazd w pewnych środowiskach mogą same się regulować. Nowe badania wykazały, że gwiazdy w gromadach https://pl.wikipedia.org/wiki/Gromada_gwiazd posiadają „samokontrolę”, co oznacza, że pozwalają one na wzrost tylko ograniczonej liczby gwiazd, zanim największe i najjaśniejsze z nich wyrzucą z układu większość gazu. Proces ten powinien drastycznie spowolnić narodziny nowych gwiazd, co lepiej pasowałoby do przewidywań astronomów dotyczących szybkości formowania się gwiazd w gromadach. Celem obserwacji był RCW 36, https://en.wikipedia.org/wiki/RCW_36 duży obłok gazu zwany obszarem H II https://pl.wikipedia.org/wiki/Obszar_H_II składający się głównie z atomów wodoru, które zostały zjonizowane – czyli pozbawione elektronów. Ten kompleks gwiazdotwórczy znajduje się w Drodze Mlecznej https://pl.wikipedia.org/wiki/Droga_Mleczna około 2900 lat świetlnych https://pl.wikipedia.org/wiki/Rok_świetlny od Ziemi. Dane z Obserwatorium Herschela https://pl.wikipedia.org/wiki/Kosmiczne_Obserwatorium_Herschela w podczerwieni https://pl.wikipedia.org/wiki/Podczerwień pokazane są na zdjęciu na czerwono, pomarańczowo i zielono, dane rentgenowskie https://pl.wikipedia.org/wiki/Promieniowanie_rentgenowskie na niebiesko, a źródła punktowe na biało. Północ jest 32° na lewo od pionu. RCW 36 zawiera gromadę młodych gwiazd i dwie puste przestrzenie wyrzeźbione ze zjonizowanego gazowego wodoru, rozciągające się w przeciwnych kierunkach. Istnieje również pierścień gazu, który owija się wokół gromady pomiędzy wnękami, tworząc talię wokół wnęk w kształcie klepsydry. Gorący gaz o temperaturze około dwóch milionów Kelwinów, promieniujący w paśmie rentgenowskim wykryty przez teleskop Chandra, https://pl.wikipedia.org/wiki/Teleskop_kosmiczny_Chandra jest skoncentrowany w okolicy centrum RCW 36, w pobliżu dwóch najgorętszych i najmasywniejszych gwiazd w gromadzie. Gwiazdy te są głównym źródłem gorącego gazu. Duża ilość pozostałego gorącego gazu znajduje się poza wnękami, po wycieku przez granice wnęk. Dane z SOFIA https://pl.wikipedia.org/wiki/Stratosferyczne_Obserwatorium_Astronomii_… i APEX https://pl.wikipedia.org/wiki/Atacama_Pathfinder_Experiment pokazują, że pierścień zawiera chłodny, gęsty gaz (o typowej temperaturze 15–25 Kelwinów) i rozprzestrzenia się z prędkością 3200 do 6200 km/h. Dane z SOFIA pokazują, że na obwodzie obu wnęk znajdują się powłoki chłodnego gazu rozprzestrzeniającego się z prędkością 16 000 km/h, prawdopodobnie wypychanego na zewnątrz przez ciśnienie gorącego gazu obserwowanego przez Chandrę. Gorący gaz, plus promieniowanie od gwiazd w gromadzie oczyścił jeszcze większe wnęki wokół RCW 36, tworząc strukturę rosyjskiej lalki. Naukowcy widzą również dowody z danych z SOFIA na to, że jakiś chłodny gaz wokół pierścienia jest wyrzucany z RCW 36 z jeszcze większą prędkością około 50 000 km/h, co odpowiada wyrzutowi 170 mas Ziemi rocznie. Prędkość ekspansji różnych opisanych tutaj struktur oraz tempo wyrzucania masy pokazują, że większość chłodnego gazu w odległości około trzech lat świetlnych od centrum regionu H II może zostać wyrzucona w ciągu 1–2 milionów lat. Spowoduje to usunięcie surowca potrzebnego do formowania gwiazd, tłumiąc ich dalsze powstawanie w tym regionie. Astronomowie nazywają ten proces, w którym gwiazdy same mogą się regulować, „gwiezdnym sprzężeniem zwrotnym”. Wyniki takie jak ten pomagają nam zrozumieć rolę, jaką odgrywa gwiezdne sprzężenie zwrotne w procesie formowania się gwiazd. Praca https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/ac8052/pdf opisująca te wyniki ukazała się 20 sierpnia 2022 roku w The Astrophysical Journal i jest dostępna online. Opracowanie: Agnieszka Nowak Więcej informacji: Astronomers See Stellar Self-Control in Action https://chandra.harvard.edu/blog/node/829 The SOFIA FEEDBACK Legacy Survey Dynamics and Mass Ejection in the Bipolar HII Region RCW 36 https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/ac8052/pdf Źródło: Chandra Na ilustracji: RCW, region gwiazdotwórczy H II w Drodze Mlecznej, cel badania. Źródło: promieniowanie X: NASA/CXC/Ames Research Center/L. Bonne i inni; podczerwień: ESA/NASA.JPL-Caltech/Herschel Space Observatory/JPL/IPAC.
2022-12-05 17:45 - (Urania) - Grudziądzkie planetarium zaprasza na obchody Roku Mikołaja Kopernika Ekonomisty
W związku z trwającymi obchodami Roku Mikołaja Kopernika Ekonomisty (2022) Planetarium w Grudziądzu zaprasza na imieniny Kopernika. W mieście tym tradycją stało się składanie kwiatów pod Pomnikiem Kopernika w tym dniu.
2022-12-04 22:52 - (Urania) - Niebo w grudniu 2022 - Zakrycie Marsa przez Księżyc
Mars wita nas! Grudniowe noce upływają w maksimum blasku Czerwonej Planety - z przerwą na zakrycie Marsa przez Księżyc rankiem 08 grudnia. To jedno z najbardziej spektakularnych zjawisk w 2022 roku. Na tym nie koniec, bo pod choinkę dostaniemy wieczorny "szał niebieskich ciał". Wszystkie planety Układu Słonecznego będą widoczne jak na dłoni. Pomiędzy nimi śmigać będzie Księżyc niczym św. Mikołaj z workiem prezentów. A jaki obiekt odegra rolę tegorocznej Gwiazdy Wigilijnej? Sprawdź w naszym filmowym kalendarzu astronomicznym!
2022-12-04 22:37 - (Urania) - Zmiany w kierownictwie SENER Polska
W październiku 2022 r. do polskiego oddziału firmy sektora kosmicznego SENER dołączyła Beatriz Pérez. Wcześniej związana była z jej hiszpańską częścią od ponad dziesięciu lat. Aktualnie obejmuje stanowisko Dyrektor Generalnej w Polsce. Do jej zadań należy między innymi kierowanie misją i realizacja międzynarodowej strategii działań firmy.
2022-12-04 20:00 - (Urania) - Otwarcie obserwatorium astronomicznego w Grodzisku Mazowieckim
W sobotę 10 września 2022 r. w Grodzisku Mazowieckim odbyło się otwarcie nowoczesnej hali widowiskowo-sportowej oraz obserwatorium astronomicznego, znajdującego się na wieży nad dachem hali wraz z platformą obserwacyjną umieszczoną 25 metrów nad ziemią. Inwestycje te są związane z 500-leciem nadania praw miejskich Grodziskowi Mazowieckiemu.
2022-12-04 19:28 - (Urania) - Tajemniczy jasny błysk to strumień czarnej dziury skierowany prosto w stronę Ziemi
Obserwacje mogą wyjaśnić, w jaki sposób supermasywne czarne dziury odżywiają się i rosną.
2022-12-03 17:41 - (Urania) - Cztery spojrzenia na gwiazdy neutronowe, pulsary i magnetary
Jądro masywnej gwiazdy wybuchającej jako supernowa zapada się do gwiazdy neutronowej. Obiekty te wykazują intrygujące zachowania, takie jak szybką rotację, wiązki emisji radiowej i niezwykle silne pola magnetyczne.Jądro masywnej gwiazdy wybuchającej jako supernowa zapada się do gwiazdy neutronowej. Obiekty te wykazują intrygujące zachowania, takie jak szybką rotację, wiązki emisji radiowej i niezwykle silne pola magnetyczne. Kiedy masywna gwiazda wybucha jako supernowa, https://pl.wikipedia.org/wiki/Supernowa jej jądro zapada się w kulę neutronów wielkości miasta, zwaną gwiazdą neutronową. https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwiazda_neutronowa Te niezwykle gęste gwiazdy – jedna łyżeczka gwiazdy neutronowej ważyłaby miliardy ton w ziemskiej grawitacji – wykazują jedne z najbardziej intrygujących zachowań we Wszechświecie: szybką rotację, wiązki emisji radiowej i niezwykle silne pola magnetyczne. Wybuch, ochłodzenie i ponowny wybuch Czasami gwiazdy neutronowe ujawniają się poprzez interakcje z innymi gwiazdami. Kiedy gwiazda neutronowa gromadzi gaz od swojego towarzysza, gaz może zapalić się na płonącej powierzchni gwiazdy, powodując nagły wybuch promieniowania rentgenowskiego. https://pl.wikipedia.org/wiki/Promieniowanie_rentgenowskie W jaki sposób gwiazda neutronowa ochładza się po tym nagłym napływie ciepła i jak ochładzanie odzwierciedla się na krzywej blasku https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzywa_blasku gwiazdy? Chociaż może się to wydawać prostym pytaniem, odpowiedź zależy od naszego zrozumienia warunków panujących we wnętrzu gwiazdy neutronowej, a także charakterystyki akreowanego gazu. W niedawnej publikacji https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac8dfe zespół kierowany przez Akirę Dohi (土肥明; Kyushu University, Japonia) zbadał kwestię stygnięcia gwiazd neutronowych za pomocą ogólnych relatywistycznych modeli ewolucji gwiazd. Zespół zbadał w szczególności skutki ochładzania poprzez emisję neutrin – https://pl.wikipedia.org/wiki/Neutrino pozbawionych ładunku, prawie bezmasowych cząstek, które prawie nie wchodzą w interakcje z materią – co ma przyspieszyć tempo stygnięcia. Autorzy odkryli, że chłodzenie neutrin wydłuża czas pomiędzy wybuchami, ale sprawia, że są one jaśniejsze w szczytowym momencie, choć dodatkowa fizyka, która zostanie uwzględniona w przyszłym modelowaniu, może stłumić ten efekt. Symulacja pulsarowych iskier Rahul Basu (Uniwersytet Zielonogórski, Polska) wraz ze współpracownikami przedstawił wyniki https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac8479 symulacji warunków panujących bardzo blisko powierzchni gwiazdy neutronowej, która emituje wiązki promieniowania radiowego. Gwiazdy neutronowe emitujące fale radiowe nazywane są pulsarami https://pl.wikipedia.org/wiki/Pulsar ze względu na sposób, w jaki wiązki omiatają nasze pole widzenia, generując coś, co postrzegamy jako impulsy emisji. W pobliżu powierzchni pulsara ekstremalnie wysokie temperatury oraz silne pola magnetyczne https://pl.wikipedia.org/wiki/Pole_magnetyczne i elektryczne łączą siły, tworząc model naładowanych cząstek, które są następnie przyspieszane do relatywistycznych prędkości. Basu i współpracownicy skupili się na zjawisku zwanym iskrzeniem, w którym naładowane cząstki przeskakują lukę między powierzchnią pulsara na jego biegunach a bogatą w plazmę magnetosferą. Modelowanie zespołu wykazało, że bieguny pulsara są szczelnie wypełnione stałymi iskrami, a rozmieszczenie tych iskier powoli zmienia się w czasie. Modelując emisję związaną z symulowanymi iskrami, zespół wykazał, że przesuwający się ruch iskier wydaje się być odpowiedzialny za zaobserwowane okresowe zmiany w fazach i amplitudach pulsów niektórych pulsarów. Pulsary badające fale grawitacyjne Badając duże grupy pulsarów, astronomowie mają nadzieję dowiedzieć się o czymś pozornie niepowiązanym: falach grawitacyjnych. https://pl.wikipedia.org/wiki/Fala_grawitacyjna Pulsary zapewniają metodę wykrywania fal grawitacyjnych za pomocą nienagannych zdolności tych gwiazd do odmierzania czasu – ponieważ pulsowanie radiowego pulsara jest tak niezawodne, niewielkie zniekształcenie przestrzeni wywołane przez przechodzącą falę grawitacyjną powinno wpłynąć na czas dotarcia impulsów pulsara. Istnieje jednak pewna komplikacja tej techniki: przestrzenne i czasowe zmiany w plazmie ośrodka międzygwiazdowego https://pl.wikipedia.org/wiki/Ośrodek_międzygwiazdowy mogą również wpływać na czas dotarcia impulsów radiowych pulsara do Ziemi. Aby skompensować wpływ ośrodka międzygwiazdowego, musimy być w stanie prowadzić precyzyjne obserwacje pulsarów w całym zakresie częstotliwości radiowych. W najnowszym artykule https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac86d8 Shyam Sharma (Tata Institute of Fundamental Research, Indie) i współpracownicy przetestowali technikę pomiaru czasu pulsara za pomocą Giant Metrewave Radio Telescope, http://www.gmrt.ncra.tifr.res.in który jest bardzo czuły na fale radiowe o niskiej częstotliwości. Sharma i współpracownicy wykazali, że obserwacje przy użyciu szerokiego pasma częstotliwości dają wyniki porównywalne z typowymi obserwacjami wąskopasmowymi, co wskazuje, że technika ta może być użyta do oddzielenia efektów ośrodka międzygwiazdowego i dokładniejszego pomiaru czasu pulsów układów pulsarów, otwierając nowe okno na fale grawitacyjne. Wybuchy magnetyczne Niektóre gwiazdy neutronowe, zwane magnetarami, https://pl.wikipedia.org/wiki/Magnetar mają niezwykle silne pola magnetyczne i wykazują częste rozbłyski rentgenowskie. Chociaż przyczyna tych wybuchów rentgenowskich wciąż nie jest znana, niektórzy badacze sugerują, że powstają one w wyniku nagłego przepływu energii magnetycznej pod skorupą magnetara tworzącego gorące miejsce, które stopniowo ochładza się w ciągu dni lub miesięcy. Aby zrozumieć, jak wstrzyknięcie ciepła do skorupy magnetara może powodować powstanie cech widmowych widocznych podczas wybuchów promieniowania X, Davide De Grandis (Uniwersytet w Padwie, Włochy) i współautor pracy https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac8797 zastosowali trójwymiarowy model magnetotermiczny powstawania i chłodzenia się gorących punktów. Model ten pozwolił zespołowi po raz pierwszy zbadać efekty asymetrycznych gorących punktów pod skorupą magnetara. Zespół był w stanie potwierdzić, że te gorące punkty mogą być odpowiedzialne za wybuchy, ale będziemy musieli poczekać na przyszłe badania, aby w pełni zbadać ewolucję cech spektralnych generowanych podczas tych wydarzeń. Opracowanie: Agnieszka Nowak Więcej informacji: Four Perspectives on Neutron Stars, Pulsars, and Magnetars https://aasnova.org/2022/11/30/four-perspectives-on-neutron-stars-pulsa… Impacts of the Direct Urca and Superfluidity inside a Neutron Star on Type I X-Ray Bursts and X-Ray Superbursts https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac8dfe Two-dimensional Configuration and Temporal Evolution of Spark Discharges in Pulsars https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac8479 Wide-band Timing of GMRT-discovered Millisecond Pulsars https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac86d8 Three-dimensional Magnetothermal Simulations of Magnetar Outbursts https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac8797 Źródło: AAS Na ilustracji: Wizja artystyczna silnego pola magnetycznego gwiazdy neutronowej w Swift J0243.6+6124 wypuszczającej wyrzut. Źródło: ICRAR/University of Amsterdam. https://multimedia.icrar.org/Research/Science/i-VBpZmnh/A
2022-12-03 15:18 - (Urania) - Statek Orion zszedł z orbity DRO wokół Księżyca
1 grudnia statek Orion uruchomił swój główny silnik OMS-E aby zejść z orbity DRO wokół Księżyca, na której był od 25 listopada. Teraz statek zbliży się do powierzchni Srebrnego Globu na nieco ponad 100 km i wykona drugi manewr, który skieruje go do powrotu na Ziemię.
2022-12-02 17:51 - (Urania) - Wiele planet może mieć atmosfery obfite w hel
Przez stulecia nie było wiadomo, czy jesteśmy sami we Wszechświecie i czy są planety podobne do naszej. To pierwsze nie zmieniło się do dziś, ale dzięki nowym teleskopom i metodom stosowanym w ostatnich dekadach wiemy już, że istnieją tysiące planet krążących wokół odległych gwiazd, w najróżniejszych kształtach i rozmiarach ─ dużych i małych, skalistych i gazowych, pochmurnych, lodowych i wilgotnych.
2022-12-02 14:25 - (Urania) - Wymiana załóg na chińskiej stacji Tiangong
Po raz pierwszy na orbicie znalazło się sześcioro chińskich astronautów!
2022-12-02 10:27 - (Urania) - Prezes Space Communications Alliance wyróżniony w branży PR
Łukasz Wilczyński, prezes Space Communications Alliance i założyciel Planet Partners, znalazł się w gronie 25 najbardziej cenionych innowatorów regionu EMEA w roku 2022. Na liście jest też m.in. Prezydent Ukrainy, Wolodymyr Zełenski czy szefowa marketingu IKEA, Helena Gouveia.
2022-12-02 09:45 - (Urania) - Obserwatoria na pustyni Atakama od środka - transmsja z okazji 60 lat ESO
W piątek wieczorem 2 grudnia będzie okazja do zobaczenia od środka obserwatoriów ESO na pustyni Atakama. ESO zaprasza wirtualną wycieczkę (transmisja online) w ramach świętowania obchodów 60-lecia tej organizacji.
2022-12-01 18:22 - (Urania) - Skąd biorą się poskręcane galaktyki?
Astronomowie z Obserwatorium Astronomicznego UJ wykorzystujący dane z europejskiego interferometru radiowego LOFAR zaprezentowali grupę galaktyk aktywnych o niespodziewanych, rozległych i poskręcanych strukturach radiowych. Analiza tych obiektów może nam dostarczyć nowych informacji na temat minionych cyklów aktywności supermasywnych czarnych dziur rezydujących w ich centrach.
2022-12-01 17:47 - (Urania) - IMGW-PIB: Pogoda dla Marsa!
Kluczem do poznania tajemnic Marsa jest gromadzenie danych z kolejnych misji marsjańskich oraz ciągła obserwacja planety. Jeśli chcemy jako ludzkość w niedalekiej przyszłości wylądować na jej powierzchni, musimy dobrze poznać marsjańskie środowisko.
2022-12-01 17:42 - (Urania) - Młode gwiazdy świecą jasnymi wybuchami dzięki pochłanianiu materii z otaczających je dysków
Najmłodsze gwiazdy często rozświetlają się jasnymi wybuchami, gdy zużywają materię z otaczających je dysków.
2022-12-01 09:04 - (Urania) - Podsumowanie polskiego udziału w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO)
Z okazji 60-lecia ESO odbył się ESO Day Poland, na którym podsumowano polski udział w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO) - jak nasi naukowcy wykorzystywali teleskopy ESO, a także jakie były kwoty kontraktów realizowanych przez polskie firmy.
2022-11-30 15:45 - (Urania) - Instrument GLOWS zobaczył pierwsze światło!
W Centrum Badań Kosmicznych PAN trwają prace nad GLOWS, pierwszym całkowicie polskim eksperymentem i instrumentem przygotowywanym na misję NASA IMAP. Zakończyła się już budowa modelu inżynierskiego, a testy przebiegają pomyślnie.
2022-11-30 14:11 - (Urania) - Polacy wśród laureatów konkursu na najlepsze zdjęcie satelitarne Ziemi
Ogłoszono wyniki III edycji międzynarodowego konkursu „Seize the beauty of our planet”, którego hasłem było „Together for BLUE Earth!” (pol. „Razem dla NIEBIESKIEJ Ziemi). Na podium znalazł się Michał Mirończuk z Polski, który pokazał wpływ globalnego ocieplenia na wymierającą Wielką Rafę Koralową. Wśród laureatów znaleźli się obywatele m.in. Włoch, Portugalii, Turcji, Indii, a także aż pięciu Polaków.
2022-11-29 23:42 - (Urania) - Do stacji ISS przyleciał towarowy statek Dragon CRS-26
Firma SpaceX wysłała dla NASA kolejną misję towarową do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Rakieta Falcon 9 wyniosła 26 listopada w kierunku stacji statek Dragon w misji CRS-26.