-------------------------------------- 
               |                                    | 
               |         Biuletyn PTA nr 9          | 
               |                                    | 
               -------------------------------------- 
 
  Biuletyn informacyjny Zarzadu Glownego Polskiego Towarzystwa Astro- 
  nomicznego (Adres kontaktowy: M. Ostrowski, pta@oa.uj.edu.pl ,
  a w bardzo pilnych sprawach: mio@oa.uj.edu.pl ) 
======================================================================= 
 
Spis tresci: 
 
   I.   Uwaga o Miedzynarodowej Olimpiadzie Fizycznej
   II.  Awanse i wyroznienia
   III. Seminarium "FIZYKA MATERII MIEDZYGWIAZDOWEJ"
        (z uwaga redaktora Biuletynu powyzej glownej informacji)
   IV.  Osrodki astronomiczne w Polsce
        a. Astronomia w Opolu
   V.   Nowinki naukowe 
 
======================================================================= 
      
   I.   Uwaga o Miedzynarodowej Olimpiadzie Fizycznej


Chcialbym uzupelnic informacje o Miedzynarodowej Olimpiadzie Fizycznej,
ktora ukazala sie w ciekawostkach w ostatnim biuletynie PTA. Poniewaz
zamieszczona notka nie pochodzi ze zrodel polskich nie ma tam nic o naszej
ekipie. Moje wiadomosci na ten temat tez nie sa pelne, ale chcialbym
dodac, ze znany mi osobiscie mlody czlowiek Lukasz Matylla (obecnie klasa
IV w VIII LO w Poznaniu) zdobyl srebrny medal na tej olimpiadzie. Nie jest
wiec to gorzej niz rezultaty ekipy amerykanskiej, jak moglismy przeczytac
w notatce. A moze gdzies mozna sie dowiedziec pelnej informacji o wynikach
polskiej ekipy?

From: Tadeusz Michalowski <tmich@amu.edu.pl>

======================================================================= 
 
     II. Awanse i wyroznienia

W "Forum Akademickim" nr 6 oraz 7-8 znalazlem nastepujace informacje:

W dniu 28 V Prezydent RP wreczyl akty nadania tytulu profesora m.in.
Joannie Marii Mikolajewskiej z Centrum Astronomicznego PAN oraz
Aleksandrowi Wolszczanowi (UMK Torun), natomiast w niu 2 lipca 
Jackowi Krelowskiemu (UMK Torun)

Jak podaje ponadto "Forum Akademickie" (nr 7-8) Prof. A. Wolszczan
otrzymal prestizowy tytul Evan Pugh Professor - najwyzsze wyroznienie Uni
Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii. Ponadto 25 VI  prof. Wolszczan
zostal odznaczony Krzyzem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

From: Jerzy Kreiner <sfkreine@cyf-kr.edu.pl>

======================================================================= 

!! Biuletyn donosi o serii seminariow tylko raz w semestrze, osoby
   zainteresowane aktualnymi informacjami proszone sa o bezposredni
   kontakt z organizatorami (Edytor Biuletynu).
---------------------------------------------------------------
 
   III.  Seminarium "FIZYKA MATERII MIEDZYGWIAZDOWEJ"

Kolejne seminarium poswiecone zagadnieniom fizyki materii
miedzygwiazdowej planujemy na dzien 6 listopada 1998 w Obserwatorium
Astronomicznym Uniwersytetu Mikolaja Kopernika w Piwnicach
kolo Torunia. 

Na posiedzeniu wygloszone zostana referaty: 

dra Roberta Kolosa pt.:

         "Nowa klasa czasteczek miedzygwiazdowych? Doswiadczenia, 
          obliczenia i perspektywy obserwacji."

oraz dra Jana Fulary 

przedstawiajacy wyniki ostatnich  eksperymentow
z uzyskiwaniem widm molekul w fazie gazowej. Tytul zostanie sprecyzowany
nieco pozniej. 


Funkcje LKO pelni Jacek Krelowski (jacek@astri.uni.torun.pl). Na ten 
adres nalezy nadsylac zgloszenia uczestnictwa oraz dezyderaty: czy
zamowic obiad, oraz odnosnie menu - ryba vs. nalesniki. Prosimy
tez o podanie dokladnego terminu przyjazdu i wyjazdu, a takze srodka
komunikacji. Uczestnikom z "daleka" oferujemy mozliwosc przenocowania
w Piwnicach. 
                                               Torun 16 pazdziernika 1998

From: Jacek Krelowski <jacek@astri.uni.torun.pl>

======================================================================= 

    IV. Astronomia w Opolu

KATEDRA ASTROFIZYKI i FIZYKI TEORETYCZNEJ
w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Opolskiego
ul. Oleska 48, 45-052 Opole
Kierownik prof. dr hab. Boleslaw Grabowski (e-mail: bgrab@uni.opole.pl)

W roku akademickim 1998/99 w sklad Katedry wchodzi 8 osob, 
w dwoch wspolpracujacych grupach badawczych (na prawach zakladow): 
astrofizyki 4 osoby (1 prof.  2 dr, 1 mgr) i fizyki teoretycznej - 4 osoby
(1 prof., 2 dr, 1 mgr).

Grupa fizyki teoretycznej specjalizuje sie w mechanice kwantowej 
(glownie w zastosowaniach teorii grup do badania ukladow kwantowych)
i fizyce statystycznej (glownie w procesach stochastycznych).

Grupa astrofizyki prowadzi badania podstawowe (w tym takze o charakterze 
fizyki teoretycznej), w obszarach mechaniki kwantowej atomow, spektroskopii
atomowej i spektroskopii plazmy, z wykorzystywaniem wynikow tych dyscyplin 
do modelowania i interpretacji widm (glownie optycznych) obiektow 
astrofizycznych.
   Glowne programy badawcze grupy astrofizycznej:
a) Podstawowe (teoretyczne i numeryczne) badania procesow elementarnych 
   w gazach i plazmach (m.in. niejednorodnosci wypadkowych mikropol
   w plazmach) i ich wplywow na obserwowane widmo plazmy (badania glownie 
   Dra Jacka Halenki).
b) Graniczne uscislanie (dla celow poznawczych i dla podstaw diagnostyki 
   plazmy) opisu ksztaltu i szerokosci linii widmowych, formowanych 
   w swietle plazm i gazow. (Badania prowadzi pelny sklad grupy 
   astrofizycznej: Dr Wieslaw Olchawa, Dr Jacek Halenka, 
   Mgr Andrzej Czainski, Prof. Boleslaw Grabowski.)
c) Badanie efektow jonizacyjnych w plazmach (w tym w atmosferach gwiazdowych), 
   glownie poprzez liczenie urealnionych fizycznie rozkladow energii 
   wewnetrznej w atomach i jonach plazmy i wykorzystywanie tych wynikow
   do modelowania widma (zwlaszcza ciaglego) gwiazd o osobliwych cechach 
   (m.in. gwiazd metalicznych i skrajnie goracych bialych karlow. (Badania 
   prowadza Dr J. Halenka i Prof. B. Grabowski.)

Glowne wyniki roku 1997:
ad b)
  Opracowano uogolniony formalizm teoretyczny (algebraiczny) i wspomagajacy 
  go szybki kod numerycznej symulacji do liczenia ksztaltow linii
  widmowych wodoru w warunkach 10^{11}< N_e (cm^{-3}) < 10^{15}
  i osiagnieto bardzo dobra zgodnosc z obserwacjami i eksperymentem. 
  Wynik ten (rozprawa doktorska Dra Wieslawa Olchawy) wypelnia istniejaca 
  dotad w tym zakresie N_e luke w teorii. Wczesniejsze opisy w tym
  zakresie "posrednich" gestosci N_e, gdzie zadne z tradycyjnych
  przyblizen nie jest dobre, zawodzily o czynnik kilka.)
Ad c) Obliczono rozklady widma ciaglego w UV skrajnie goracych bialych
  karlow z zastosowaniem wlasnych (urealnionych fizycznie) rachunkow
  funkcji rozkladu energii wewnetrznej. Otrzymano bardzo znaczny 
  wzrost (do czynnika 5) UV-nieprzezroczystosci materii w atmosferach 
  i takiz wzrost obserwowanej depresji widma za granicami serii jonow 
  (glownie Fe) o wysokich stopniach jonizacji, w znacznie lepszej 
  zgodzie z obserwacjami (German-US ROSAT, US Extreme Ultraviolet 
  Explorer) niz wczesniejsze opisy. 
  (Badania prowadza: Prof. J. Madej - UW, Dr J. Halenka, 
  Prof. B. Grabowski.)

Uniwersytet Opolski buduje obserwatorium astronomiczne. Obserwatorium 
to bedzie polozone na szczycie najwyzszego, obecnie wznoszonego budynku 
w Opolu. Bedzie mialo charakter dydaktyczno-naukowy. Przewidujemy zakup
teleskopu systemu Newtona o srednicy minimum 40 cm do obserwacji 
dydaktycznych. Do obserwacji naukowych przewidujemy zakup teleskopu
sterowanego przez komputer o srednicy rzedu 30 cm (prawdopodobnie firmy 
Meade lub Celestron) i kamery CCD.
  Zakup wiekszego teleskopu jest inwestycja raczej chybiona ze wzgledu 
na poswiate i lokalizacje obserwatorium. Niemniej taki zautomatyzowany
teleskop moglby sluzyc do np. szukania supernowych, obserwacji jasnych
gwiazd zmiennych i zautomatyzowanych przegladow nieba.
  W chwili obecnej Katedra posiada m.in. teleskop Meniscas 180/1800
i kamere CCD PC-Lynxx 192x165 pikseli.

From: acz@uni.opole.pl (Andrzej Czainski)
======================================================================= 
      
   V.  Nowinki naukowe 

ELECTRON-POSITRON JETS FROM A QUASAR.  Accelerators
in Geneva and Stanford produce electron and positron beams, and
so do quasars.  Physicists at Brandeis University have apprently
settled the issue of whether the jets seen spewing from some quasars
consist of "normal" (electron-proton) plasmas or "pair" (electron-
positron) plasmas.  By detecting a circular polarization in light
forming the radio image of quasar 3C279, the Brandeis observers
deduce that positively-charged particles must be positrons.  This
knowledge will help those trying to model the stupedous production
of energy at the cores of quasars and active galaxies.  (Wardle et
al., Nature, 1 October 1998).

NULLED STARLIGHT.  Under the right circumstances light from
two separated telescopes
can be combined to create a signal whose spatial resolution is better
than that for either of the single telescopes.  This interferometry
technique can also be used in reverse: the light paths for the  two
beams can be adjusted to create not a maximum but a minimum. 
Thus the star's light can be nulled out. Astronomers have
demonstrated this principle by canceling the image of the star
Betelgeuse, leaving behind the faint glow of a surrounding dust
nebula.  The researchers expect that with adaptive optics, a ground-
based nulling system could be used to image Jupiter-sized planets
around nearby stars beyond the sun by subtracting the distracting
stellar glare.  (Hinz et al., Nature, 17 September 1998.)

A BLAST OF GAMMA LIGHT, representing the largest batch of
energy to arrive at Earth from a star beyond our solar system,
struck the upper reaches of our atmosphere on 27 August 1998. 
The 5-minute pulse of high-energy radiation momentarily disrupted
some terrestrial radio traffic and sent detectors on several spacecraft
off scale.  The source of the blast is believed to be a neutron star
previously known for its intermittent gamma and x-ray emissions. 
The potency of the August event, however, would seem to
characterize the star as a very rare type of object that has come to
be known as a magnetar, so named because the star's magnetic field
is expected to be in the vicinity of 10^15 gauss, 100 times larger
than ordinary neutron stars, and essentially the largest known
magnetic field in the universe.  The gammas probably arise when
magnetic forces crack open the star's crust. Ionized particles above
the star ride the magnetic fields, spewing radiation as they go,
creating a much more potent version of the solar flares seen on our
sun.  (Science News, 12 September 1998.)

=======================================================================